Hoeveel moet een managementteam investeren in team development?
We zien dat managementteams regelmatig bijeenkomen, discussies voeren, compromissen sluiten en beslissingen nemen. De sfeer is redelijk goed. Verder is het duidelijk dat iedereen zijn eigen positie en verantwoordelijkheid heeft. De directeur is eindverantwoordelijk en targets zorgen ervoor dat alle teamleden individueel de juiste bijdrage levert. 
Iedereen respecteert de ander in de positie en concentreert zich zoveel mogelijk op de eigen zaken, behalve als afstemming nodig is binnen de keten. Is het dan nodig om in teamontwikkeling te investeren?
Teamdevelopment op dit niveau heeft zelden prioriteit. Het is vooral belangrijk dat iedereen de eigen divisie op orde heeft. De targets geven precies aan waar je voor staat opgesteld, en als je achterblijft wordt je er op aangesproken en moet je er een tandje bij zetten. Geen aandacht dus voor beter teamwerk, voor teamontwikkeling.
Dynamiek & complexiteit
In de praktijk zijn drie vormen zichtbaar waarop de directie en het topmanagement samenwerken:
- De directeur neemt alle beslissingen op basis van de informatie die beschikbaar is. Deze informatie komt in belangrijke mate van de verschillende managers.
- De directeur vormt met zijn managers een ’team’, waarin ze elkaar als deskundigen of verantwoordelijken informeren en adviseren. Iedereen is verantwoordelijk voor een eigen eenheid en eigen taken.
- De directeur en de managers vormen een managementteam. In dit team dragen ze gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor de strategie en de resultaten van de organisatie. De directeur en de managers hebben een meer gelijkwaardige positie, zonder dat de directeur daarbij de eindverantwoordelijkheid verliest.
Een blik in de geschiedenis leert dat bovenstaande vormen van samenwerking elkaar in de tijd opvolgen. Op dit moment bestaan alle drie vormen in de praktijk naast elkaar. Iedere vorm is een verrijking, een noodzakelijk aanvulling op de vorige vorm, en dus geen vervanging. De ontwikkeling in de richting van een managementteam is zelden gedreven door idealisme of de persoonlijke voorkeur van een directeur. De toenemende dynamiek en complexiteit in organisaties en in de omgeving dwingen een intensievere samenwerking op topniveau af.
Strategische vraagstukken
De taak bepaalt de aanpak. Veel taken zijn individueel geadresseerd. De manager is verantwoordelijk voor de uitvoering en informeert de collega’s. Sommige taken zijn zodanig complex én belangrijk dat het niet verantwoord is deze op de schouders van één manager te leggen. Het gaat dan om strategische vraagstukken, die het hart van de organisatie raken en waarop geen eenduidig antwoord te geven is omdat vele partijen en ontwikkelingen erin betrokken zijn. Dan is het noodzakelijk dat alle informatie bij elkaar komt en dat samen gezocht wordt naar verbanden. In stevige discussies probeert het team de mogelijkheden, risico’s en ook consequenties te overzien om tot de beste beslissing te komen.
Hoeveelheid strategische vraagstukken
De inschatting is dat een managementteam niet meer dan 2-5% van de tijd besteedt aan dit soort strategische vraagstukken. Managementteams zijn in de regel dus niet goed getraind in het echte teamwerk. De praktijk vraagt er te weinig om. Daarbij hebben ze ook nog de handicap dat topmanagers van nature geen team players zijn. Managementteams zijn meestal samengesteld uit sterke individuen, die individueel excelleren. Dat maakt het moeilijk om op cruciale momenten als een eenheid te functioneren, waarbinnen men elkaar stevig aanspreekt, het op een constructieve manier met elkaar oneens is en snel overeenstemming bereikt over te volgen procedures.
Een managementteam kan maar beter goed zijn in ‘constructief oneens’ zijn
Het is niet de prioriteit van een managementteam om een ’team’ te worden. De focus ligt op resultaten boeken. Team development voor een management kent hoofdzakelijk twee accenten:
- Goede afspraken maken over welke vraagstukken de verantwoordelijkheid zijn van individuele teamleden en voor welke vraagstukken men gezamenlijk verantwoordelijk is. Managers mogen elkaar hierin niet verrassen.
- Het team ontwikkelt een werkwijze om de gezamenlijke vraagstukken aan te pakken.
Hoewel managementteams weinig tijd besteden aan strategische vraagstukken is het onze ervaring dat zij dat vaker zouden moeten doen, dat meer vraagstukken eigenlijk strategisch zijn. Dit is het gevolg van een grotere dynamiek in de omgeving en een grotere mate van samenhang van vraagstukken. Meer dynamiek en een grotere complexiteit vragen om meer strategische beslissingen. Wij zien dat managementteams meer en meer gaan samen werken en meer gezamenlijk de verantwoordelijkheid nemen voor de resultaten en de strategie van de hele organisatie.
Team development voor als het echt nodig is
De gebruikelijke werkwijze die het managementteam hanteert om de lopende zaken aan te pakken is niet toereikend om strategische vragen succesvol aan te pakken. Het team moet ervoor zorgen dat er een goede voedingsbodem is om op een creatieve manier samen te werken aan de vraagstukken die het hart van de organisatie raken. Dat is de reden om te investeren in team development. Je moet ervan op aan kunnen dat het team er staat, op het moment dat dat echt nodig is.
Er zijn veel voorbeelden van topteams die op cruciale momenten onvoldoende voorbereid waren. En het is misschien wel hun moeilijkste opdracht om wèl goed voorbereid te zijn. Een topmanager wordt wel vergeleken met een diamant, waarbij de vele zijden van de diamant staan voor de veelzijdigheid in de persoonlijkheid. Bedenk wel dat het eenvoudiger is om een team op een lager niveau op één lijn te krijgen dan een groep van dit soort ‘veelzijdige’ topmanagers.